PIP o problemach pracodawców z przestrzeganiem przepisów dotyczących substancji chemicznych i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy pracodawcy nie do końca wiedzą jak stosować przepisy dotyczące substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Problem pojawia się m.in. w kwestii obowiązku prowadzenia rejestrów:

• rejestru pracowników wykonujących prace w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, do czego zobowiązuje pracodawców art. 222 § 2 ustawy Kodeks pracy (tekst jedn.:Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
• rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, do czego zobowiązuje pracodawców z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym środowisku pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1117).

Zdaniem inspektorów pracy zamieszanie w kwestii realizacji obowiązków prowadzenia powyższych rejestrów wynika z braku w przepisach definicji pojęć: „kontakt” i „narażenie”.

Dla pracodawców niejasne jest, których pracowników należy objąć rejestrem pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Pracodawcy popełniają również błędy w prowadzeniu rejestrów tych prac, oraz rejestru pracowników narażonych na działanie czynników mutagennych i rakotwórczych.

Przy określaniu definicji powyższych pojęć należy jednak pamiętać, że nie wszystkie substancje o działaniu rakotwórczym lub mutagennym mają określone w przepisie najwyższe dopuszczalne stężenie – NDS.

Następna kwestia dotyczy prac związanych z narażeniem na pyły drewna twardego. Przepisy bowiem nie wskazują jednoznacznie jakie gatunki drewna należy uznać za twarde. Natomiast polski przemysł przetwórstwa drewna coraz powszechniej używa się różnego rodzaju drewna twardego pochodzącego z gatunków nie tylko krajowych (jak dąb, czy buk), ale również egzotycznych (np. palisander, teak).

Jak przyznaje PIP trudności interpretacyjne w tym zakresie mają nie tylko pracodawcy, ale i inspektorzy pracy. Natomiast zadaniem inspektora nie powinno być rozstrzyganie, jakie gatunki drewna należy uznać, w rozumieniu ww. przepisów, za twarde. Rolą inspektora jest jedynie egzekwanie stosowania prawa.

Problem z określeniem, jakie gatunki należy uznać za twarde powoduje, że pracodawcy mają nie tylko trudności z wypełnianiem obowiązków wynikających z samego rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (czyli prowadzenia rejestrów), ale również z ustaleniem prawidłowej częstotliwości pomiarów w środowisku pracy pyłów o działaniu rakotwórczym.

Konieczne jest więc jednoznaczne wskazanie w akcie prawnym, jakie gatunki drewna należy uznać za twarde, poprzez np. zdefiniowanie terminu „drewno twarde”, bądź przytoczenie nazw rodzajowych lub gatunkowych drzew o twardym drewnie.

Wielu pracodawców ma także trudności ze sporządzaniem „Informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym” i wskazują na potrzebę opracowania wskazówek w tym zakresie.

Potrzebne jest również rozstrzygnięcie kwestii, czy istnieje obowiązek przekazywania przez pracodawcę „Informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach o działaniu rakotwórczym lub mutagennym” za dany rok, w sytuacji kiedy pracodawca w ciągu roku zaprzestaje prowadzić działalność związaną ze stosowaniem i produkcją substancji/mieszanin niebezpiecznych o właściwościach rakotwórczych lub mutagennych.

Ponadto, dla ujednolicenie systemu zbierania danych dotyczących narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Państwowa Inspekcja Pracy proponuje wprowadzenie obowiązku przekazywania przez pracodawców „Informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym” tylko do jednej instytucji w celu stworzenia centralnego rejestru z dostępem on-line, co zapewni organom nadzoru i kontroli (Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa Inspekcja Pracy) bezpośredni dostęp do bazy pracodawców i czynników o działaniu rakotwórczym i mutagennym, wykorzystywanych w zakładach pracy.

Reasumując, zdaniem PIP należy znowelizować rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy poprzez, m.in.:

• wprowadzenie definicji pojęć „praca w kontakcie” i „praca w narażeniu” w odniesieniu do substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,
• wprowadzenie zapisu, iż jego regulacje dotyczą wszystkich osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz przedsiębiorcy, bez względu na formę zatrudnienia,
• wskazania gatunków drzew uznanych za twarde i podlegających przepisom tego rozporządzenia.

Jak poinformowała PIP Główny Inspektor Pracy wystąpił w tej sprawie już 8 lutego 2018 r. z wnioskiem legislacyjnym do Ministra Zdrowia. Resort zdrowia w odpowiedzi przyznał że w najbliższym czasie planowana jest nowelizacja rozporządzenia w celu implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2398 z 12 grudnia 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz. Urz. UE L 345 z 27.12.2017, str. 87). Ponadto Ministerstwo Zdrowia rozważa również zmiany, mając na względzie problemy interpretacyjne, w kwestii prac związanych z narażeniem na pył drewna twardego.

Ministerstwo wystąpiło do specjalistów z dziedziny medycyny z prośbą o opinię odnośnie zasadności wprowadzenia w wykazie procesów technologicznych, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym „Prac związanych z narażeniem na pył drewna”, bez wskazywania na rodzaj drewna. Najwyraźniej opinii tej jednak jeszcze nie uzyskała, gdyż rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy nie zostało znowelizowane.

Źródło: www.pip.gov.pl