Bezpieczniejsza praca medyków dzięki edukacji, zmianom organizacyjnym i dostosowaniu środowiska pracy

W latach 2022–2024 CIOP-PIB prowadził kompleksowe badania nad wpływem psychospołecznych warunków pracy na zdrowie psychiczne i satysfakcję zawodową personelu medycznego. Naukowcy analizowali, które czynniki mają największe znaczenie dla zadowolenia z pracy i dobrostanu medyków. Na podstawie wyników opracowano zalecenia, które pomagają dbać o zdrowie psychiczne pracowników ochrony zdrowia oraz przeciwdziałać agresji wobec nich – zarówno w placówkach medycznych, jak i poza nimi.

Wyniki badań wskazują, że przemoc wobec personelu medycznego wynika najczęściej z frustracji pacjentów, związanej z niedoskonałym modelem funkcjonowania opieki zdrowotnej oraz z ich stanem psychofizycznym, często zaburzonym przez choroby, narkotyki, alkohol lub problemy psychiczne. Skutki przemocy są poważne – jej doświadczanie wpływa na samopoczucie medyków, powodując m.in. wypalenie zawodowe, lęk o zdrowie i życie, a także zmniejsza efektywność pracy. Agresja sprzyja także popełnianiu błędów przez personel medyczny, a narażenie na przemoc często prowadzi do chronicznego stresu, który może się przyczyniać do rozwoju cynizmu i wycofania w relacjach z pacjentami.

W badaniach CIOP-PIB wzięło udział 191 osób (70% kobiet, 30% mężczyzn) w różnym wieku (do 30. roku życia – 23%; 30–39 lat – 41%; 40–49 lat – 19%, 50–60 lat – 13%). Osoby badane reprezentowały zawody medyczne, przy czym pielęgniarki i pielęgniarze stanowili 46%, lekarze i lekarki – 17%, salowe i salowi – 5%, ratowniczki i ratownicy medyczni – 23%, fizjoterapeuci i fizjoterapeutki – 2%, a przedstawicielki i przedstawiciele pozostałych zawodów – 7%. Przeanalizowano kwestie, takie jak:

• brak równowagi między pracą a życiem prywatnym,

• nadmiar obowiązków,

• trudne emocjonalnie sytuacje,

• niewystarczające wsparcie przełożonych.

– Wysoki poziom stresu może prowadzić do wypalenia zawodowego, problemów ze snem i obniżonej samooceny zdrowia, co negatywnie wpływa na jakość opieki medycznej – podkreśla dr Magdalena Warszewska-Makuch z zespołu badawczego CIOP-PIB. – Na podstawie wyników badań opracowaliśmy zalecenia dotyczące działań profilaktycznych, które mogą pomóc w redukcji stresu i jego skutków dla zdrowia psychicznego medyków.

Rekomendowanymi działaniami są:

• na poziomie organizacyjnym – wprowadzenie procedur monitorowania agresji wobec personelu i edukacja pracowników medycznych w zakresie deeskalacji konfliktów, lepsze organizowanie pracy w placówkach, programy promocji zdrowia w miejscu pracy i kampanie edukacyjne,

• na poziomie indywidualnym – treningi uważności, wzmacnianie odporności psychicznej i szkolenia z inteligencji emocjonalnej.

Wnioski z badań przeprowadzonych na grupie pracowników medycznych mogą się stać podstawą do tworzenia systemowych rozwiązań wspierających pracowników ochrony zdrowia w Polsce. Poprawa warunków pracy medyków nie tylko pozytywnie wpłynie na ich zdrowie i bezpieczeństwo, lecz także na jakość opieki zdrowotnej świadczonej pacjentom. Działania profilaktyczne i edukacyjne mogą również ograniczyć absencję chorobową oraz rotację personelu, które obecnie są dla sektora ochrony zdrowia jednymi z największych wyzwań.