BHP w placówkach ochrony zdrowia – jest lepiej, ale wiele trzeba jeszcze poprawić

Inspektorzy pracy przeprowadzili 226 kontroli w podmiotach wykonujących działalność leczniczą. Wśród nich ponad 51 procent stanowiły placówki prowadzące działalność w trybie stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych szpitalnych oraz innych niż szpitalne, pozostałe zaś – zajmowały się udzielaniem ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych. Niecałe 100 placówek należało do sektora publicznego, natomiast właściciele pozostałych prowadzili działalność na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ale także w ramach podmiotów utworzonych przez fundacje i stowarzyszenia, jako własność prywatna i mieszana.

Inspektorzy stwierdzili, że w blisko połowie podmiotów – a sytuacja nie uległa zmianie od 2014 roku – publicznych, jak i niepublicznych są nieprawidłowości dotyczące oceny ryzyka zawodowego. Dotyczą one przede wszystkim: braku opisu ocenianego stanowiska pracy z uwzględnieniem stosowanych narzędzi i materiałów i nieopisaniem wszystkich zagrożeń związanych z wykonywaną pracą, czyli zagrożeń powodowanych:

• czynnikami chemicznymi stosowanymi do dezynfekcji sprzętu i powierzchni oraz sterylizacji,
• szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
• czynnikami fizycznymi,
• obciążeniami układu mięśniowo-szkieletowego

oraz niezaktualizowania oceny ryzyka zawodowego w związku ze zmianami na stanowiskach pracy.

W 44 kontrolowanych podmiotach, które prowadzą działalność szpitalną i inną niż szpitalna, stwierdzone zostały nieprawidłowości, dotyczące badań i pomiaru czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy. Aby uniknąć problemów związanych ze zdrowiem pracowników w przyszłości pracodawcy powinni przestrzegać także przepisów w zakresie wyposażenia w odpowiednie środki ochrony indywidualnej (gogle oraz ubranie robocze). Tymczasem inspektorzy odnotowali wyposażenie pracowników w rękawice ochronne oraz fartuchy jednorazowe z włókniny polipropylenowej, dla których pracodawca nie posiadał instrukcji użytkowania. Zarzut ze strony kontrolujących dotyczył także faktu, że zgodnie z oznakowaniem wyrobów nie są one środkami ochrony indywidualnej. Ale opisane zostały także przypadki, w których pracownicy nie stosowali środków ochrony indywidualnej, pomimo ich wyposażenia przez pracodawcę.

Na objętych kontrolą 109 podmiotach zatrudniających powyżej 100 inspektorzy ujawnili nieprawidłowości w 22 placówkach. W 5 podmiotach nie utworzono służby bhp, a w 17 stwierdzono:

• niedostosowanie liczby pracowników służby bhp do aktualnego zatrudnienia i zagrożeń wypadkowych lub chorobowych,
• powierzanie zadań służby bhp firmie zewnętrznej, a także
• obciążanie służby bhp innymi zadaniami niż wymienione w § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

W 28 skontrolowanych podmiotach zatrudniających do 100 pracowników, w większości prowadzących działalność w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, pracodawcy nie zapewnili służby bhp. W innych podmiotach inspektorzy odnotowali, że pracownicy bhp nie kontrolowali warunków pracy oraz przestrzegania przepisów bhp, nie sporządzali okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje rozwiązań technicznych i organizacyjnych w celu zapobiegania zagrożeniom zdrowia i życia pracowników oraz poprawy stanu bhp. Kontrolujący stwierdzili także, że zdarzały się przypadki, gdy służba bhp nie brała udziału w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego.

W wielu placówkach inspektorzy odnotowali, że służby bhp nie ustalały okoliczności i przyczyn wypadków, ale także – nie przedstawiała wniosków i środków profilaktycznych adekwatnych do przyczyn wypadków. Zarzutem wobec pracowników bhp było także:

• nieprzestrzeganie terminów sporządzania i zatwierdzenia protokołu powypadkowego,
• niedoręczenie poszkodowanym protokołów powypadkowych, a także
• brak rejestracji wypadków przy pracy.

Z powodu problemów zdrowotnych i rozstroju zdrowia pracownika koszty ponosi nie tylko pracodawca, ale także społeczeństwo, w tym rodzina osoby chorej. Jak stwierdzili kontrolujący niepokoi zjawisko zmniejszania kosztów działalności poprzez niewyposażanie pracowników w odzież i obuwie robocze. Częstym przypadkiem jest wykonywanie pracy przez pracowników we własnej odzieży i obuwiu roboczym. Taka praktyka – niedopuszczalna, również ze względu na fakt prania własnej odzieży roboczej w miejscu zamieszkania – stanowi potencjalne zagrożenie chorobowe także dla rodzin pracowników.

Inspektorzy stwierdzili, podobnie jak w latach ubiegłych, wiele przypadków zranień ostrymi narzędziami medycznymi, w których – jak podkreślonowcześniej – nie ustalano okoliczności i przyczyn tych zdarzeń w trybie przewidzianym przez przepisy prawa. Nie analizowano również – co oczywiste z powodu braku ustaleń – przyczyn i okoliczności tych zdarzeń i nie stosowano wymaganych środków zapobiegawczych oraz nie wdrażano technicznych i organizacyjnych rozwiązań zapewniających ograniczenie ryzyka zawodowego.

Jak podkreślali inspektorzy nieprzeprowadzenie postępowań powypadkowych wynikało z obawy pracodawców o to, że wzrost liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy spowoduje zwiększenie składki wypadkowej, co w konsekwencji dodatkowo obciąży podmioty lecznicze. Tymczasem usunięcie szeregu nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli nie zawsze wymagało dużych nakładów finansowych, bo w wielu przypadkach wystarczyły jedynie działania organizacyjne.