Jak dobierać środki ochrony przed porażeniem prądem w zależności od strefy na budowie?

Na terenie budowy występują różne warunki środowiskowe użytkowania urządzeń elektrycznych. Wybór środków ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym zależy zatem od strefy, w której eksploatowane są urządzenia elektryczne. Oto kilka wskazówek, jakie strefy możecie wyróżnić na terenie budowy i jak właściwe dobrać do nich ochrony przeciwporażeniowe, aby zadbać o bezpieczeństwo pracowników.
Informacje zawarta w tym tekście pozwolą Wam:
-
Właściwe zadbać o bezpieczeństwo pracowników budowy w każdej strefie
-
Zmniejszyć ryzyko porażenia prądem na budowę
-
Sprawdzić prawidłowość stosowanych ochron przeciwporażeniowych w danej strefie budowy
Tak jak to już zostało zauważone we wstępie wybór środków ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym zależy od strefy, w której eksploatowane są urządzenia elektryczne na budowie. Zatem aby mieć pewność, ze zastosowane środki przeciwporażeniowe są właściwe, najpierw należy prawidłowo określić, wyznaczyć strefy na budowie.
Strefa I
Jest to strefa, w której znajdują się elementy związane z zasilaniem budowy w energię elektryczną wraz z urządzeniami:
-
rozdzielczymi,
-
pomiarowymi,
-
zabezpieczającymi i
-
ochronnymi całego terenu.
Ogrodzenie tej strefy powinno ograniczać dostęp osobom nieupoważnionym, a jego wysokość − wynosić co najmniej 2 m i wyróżniać się oznakowaniem odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi.
W strefie tej ochronę podstawową powinny zapewnić izolacja i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP44.
Ochronę w przypadku uszkodzenia powinno zapewniać samoczynne wyłączenie zasilania. Dla napięcia 230/400 V samoczynne wyłączenie zasilania powinno nastąpić w czasie krótszym niż 0,2 s. Wynika to z konieczności ograniczenia w warunkach budowy napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale do wartości 25 V prądu przemiennego i 60 V prądu stałego.
Celowe jest zabezpieczenie terenu budowy i rozbiórki wyłącznikiem ochronnym różnicowoprądowym selektywnym o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 500 mA zainstalowanym w linii zasilającej urządzenia rozdzielcze nN. Wyłącznik ten zapewnia prawidłową ochronę przy uszkodzeniu nie tylko dla urządzeń rozdzielczych nN, ale również dla linii zasilających w strefie II i obudów rozdzielnic strefy III, jest także rezerwowym urządzeniem ochronnym dla strefy IV.
Strefa II
Strefa ta obejmuje linie zasilające napowietrzne i kablowe lub przewody oponowe. Ochronę podstawową w tej strefie stanowi izolacja przewodów i kabli, a ochronę w przypadku uszkodzenia wyłącznik ochronny różnicowoprądowy selektywny zainstalowany w strefie I.
Linie powinny być prowadzone możliwie najkrótszymi trasami, najlepiej bez skrzyżowań z drogami transportowymi. Linie zasilające powinny być zabezpieczone przed skutkami zwarć i przeciążeń.
Strefa III
Strefa ta obejmuje rozdzielnice budowlane, dźwigowe i przystawki pomiarowe. Ochronę podstawową powinny zapewnić izolacja podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP44.
Ochronę w przypadku uszkodzenia dla sieci 230/400 V powinno zapewnić samoczynne wyłączenie zasilania w czasie nie przekraczającym 0,2. Może ją realizować wyłącznik różnicowoprądowy umieszczony w strefie I.
Strefa IV
Strefa IV obejmuje urządzenia oświetleniowe oraz elektryczne narzędzia ręczne i urządzenia budowlane. Ochronę podstawową powinny zapewnić izolacja podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP44. Uzupełnieniem tej ochrony powinny być wyłączniki ochronne różnicowoprądowe o
Jako elementy ochrony w przypadku uszkodzenia należy stosować:
-
wyłączniki ochronne różnicowoprądowe o
-
indywidualne transformatory separacyjne.
W IV strefie powinny być użytkowane urządzenia zasilane napięciem nieprzekraczającym napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale do 25 V prądu przemiennego lub 60 V prądu stałego (układ SELV) albo odbiorniki, narzędzia i urządzenia o II klasie ochronności.
Narzędzia ręczne zasilane napięciem 230 V lub 400 V powinny mieć obudowy w II klasie ochronności, czyli mieć podwójną lub wzmocnioną izolację (oznaczenie na tabliczce znamionowej podwójnym kwadratem). Szczególnie godne polecenia do prac na terenie budowy są narzędzia akumulatorowe.
Tabela. Ochrona przeciwporażeniowa w strefach na terenie budowy lub rozbiórki
Strefa |
Środki ochrony przed porażeniem elektrycznym |
|||
Ochrona równoczesna podstawowa i przy uszkodzeniu (przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim) |
Ochrona podstawowa (przed dotykiem bezpośrednim) |
Ochrona przy uszkodzeniu (przed dotykiem pośrednim) |
||
I Urządzenia zasilające stacja transformatorowa zespół prądotwórczy główna rozdzielnica |
Obsługa urządzeń tylko przez osoby uprawnione |
|||
– |
izolacja podstawowa obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP 44 x) |
samoczynne wyłączenie zasilania, np. wyłącznik różnicowo-prądowy, selektywny 500 mA |
||
II Linie napowietrzne wykonane:
|
Obsługa tylko przez osoby uprawnione |
|||
– |
izolacja fabryczna przewodów oraz kabli |
samoczynne wyłączenie zasilania w czasie krótszym niż 0,2 s (może je realizować wyłącznik różnicowo-prądowy umieszczony w strefie I) |
||
III Rozdzielnice:
|
– |
izolacja podstawowa obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP 44x) |
wyłącznik różnicowo-prądowy umieszczony w strefie I |
|
IV Odbiorniki:
|
Zasilanie napięciem do 25 V prądu przemiennego lub 60V prądu stałego |
|
|
x) według PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (kod IP).
mgr inż. Janusz Strzyżewski
członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, członek Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP, członek Izby Inżynierów Budownictwa
Poradnia 48 Portalu BHP
Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

Popularne
Badania kontrolne w trakcie zwolnienia lekarskiego »
Zmiany w medycynie pracy od 2025 r.: Dodatkowe profilaktyczne badania lekarskie pracowników. »
Ile minut trwa przerwa w pracy pracownicy w ciąży pracującej przy komputerze? »
Wskazówki, jak przechowywać butle z gazami? »
Rodzaje pracy: praca fizyczna a praca umysłowa »

Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.