Propozycje zmian w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet

Do konsultacji społecznych trafił właśnie projekt zmian do rozporządzenia w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Zmiany w tym rozporządzeniu został przygotowany w związku z nowym upoważnieniem zawartym art. 176 ust. 2 Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Proponowane zmiany ograniczają zakres tego rozporządzenia do określenia prac, których nie powinny wykonywać wyłącznie kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią.

W projektowanym rozporządzaniu dopuszczalne wielkości narażenia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią na czynniki uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia zostały co do zasady przeniesione z obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. z 1996 r. nr 114, poz. 545). Jak czytamy w uzasadnieniu do przygotowywanych zmian wielkości te przyjęto na podstawie propozycji ekspertów z dziedziny medycyny pracy i ochrony pracy – w szczególności z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - PIB oraz Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi.

Prace wymienione w załączniku do projektowanego rozporządzenia zostały podzielone na 8 części:

W części I. Prace związane z wysiłkiem fizycznym i ręcznym transportem ciężarów oraz wymuszona pozycją ciała, utrzymane zostały dotychczasowe dopuszczalne dla kobiet w ciąży normy wysiłku fizycznego, w tym normy dźwigania ciężarów.

Na wniosek Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, zaproponowano uwzględnienie w ust. 1 tej części wykazu - prac, które nie powinny być wykonywane przez kobiety w ciąży (ze względu na możliwe negatywne skutki dla przebiegu ciąży, w tym rozwoju płodu), tj. prac przy:

• ręcznym przenoszeniu ciężarów pod górę,
• oburęcznym pchaniu lub ciągnięciu przedmiotów , jeśli do zapoczątkowania ich ruchu niezbędne jest użycie siły przekraczającej: 30 N - przy pchaniu i 25 N .przy ciągnięciu.
• ręcznym przetaczaniu przedmiotów o kształtach okrągłych oraz zespołowym przemieszczaniu przedmiotów ;
• ręcznym przenoszeniu materiałów ciekłych gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia (bez względu na masę tych przedmiotów),
• przewożeniu ciężarów na taczkach i wózkach poruszanych ręcznie.

W przygotowanym projekcie w ust. 1 tej części, jako prace których nie powinny wykonywać kobiety w ciąży wymieniono również:

• prace w pozycji wymuszonej,
• prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej, przy czym czas spędzony w pozycji stojącej nie może jednorazowo przekraczać 15 minut, po którym to czasie powinna nastąpić 15-minutowa przerwa oraz
• prace przy obsłudze monitorów ekranowych, które mogłyby być wykonywane przez kobiety ale nie dłużej niż przez 45 minut w ciągu każdej godziny, przy nieprzekraczaniu 8 godzin łącznego czasu pracy w ciągu doby.

Według CIOP dla zmniejszenia obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego podczas pracy przy obsłudze monitorów ekranowych (wykonywanej w niezmiennej pozycji ciała przez kobiety w ciąży) lepsze efekty daje wprowadzenie częstszych przerw, niż skrócenie całkowitego czasu pracy w ciągu zmiany roboczej, jak to funkcjonuje obecnie. Dlatego też eksperci proponują aby kobiety w ciąży pracowały maksymalnie przez 8 godzi w ciągu dobowego czasu pracy w pozycji siedzącej przy obsłudze monitorów, ale po każdej 45 minutowej godzinie pracy, należy zapewnić 15 minut przerwy. Obecnie kobiety w ciąży mogą pracować przy obsłudze monitorów przez maksymalnie 4 godziny z 8 godzinnego dobowego czasu pracy.

Natomiast według ekspertów nie kobiety karmiące dziecko piersią mogą pracować w pozycji wymuszonej oraz w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej. Nie wpłynie to negatywnie na proces laktacji. Zdaniem ekspertów podwyższyć można również norm dotyczących dźwigania ciężarów i sil niezbędnych do ich przemieszczania, dla kobiet karmiących dziecko piersią (obecnie normy takie są identyczne dla kobiet w ciąży i karmiących), uznając że nie wpłynie to negatyw nie na karmienie.

W części II. Prace mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym zaproponowano obniżenie w wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) z obecnego 1.5 do 1.0 (w mikroklimacie gorącym) oraz z obecnego -1,5 do -1,0 (w mikroklimacie zimnym). Wskaźnik PMV w zakresie od -1 do +1 odpowiada warunkom środowiska zbliżonym do umiarkowanego, co powinno korzystnie wpłynąć na warunki pracy kobiet w ciąży i karmiących. Obniżenie wskaźnika PMV spowoduje dalsze przesunięcie wymagań dla środowiska pracy w kierunku komfortu (o ok. 3° C mniej w gorącu i ok. 2-3^o więcej w zimnym środowisku).

Jednocześnie CIOP-PIB zaproponował doprecyzowanie niejasnej redakcji przepisów w pkt 3 części II. W ten sposób, że pracami wzbronionymi dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią są prace w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15^oC. przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-mi nutowej adaptacji w pomieszczeniu o temperaturze pośredniej

W części III. Prace w narażeniu na hałas i drgania, eksperci proponują utrzymanie dotychczasowych kryteriów warunków środowiska pracy w narażeniu na hałas, hałas infradźwiękowy oraz drgania, a ich niespełnienie będzie jednoznaczne z zakazem zatrudniania kobiet w ciąży.

Jednocześnie eksperci z CIOP proponują usuniecie zakazu zatrudniania kobiet w ciąży przy pracach w narażeniu na i hałas infradźwiękowy, którego szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza 135 dB. Propozycja ta wynika z faktu niemożliwości pomiaru tej wielkości przy pomocy dostępnych obecnie mierników poziom u dźwięku.

Natomiast eksperci z Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi proponują obniżenie - w odniesieniu do hałasu ultradźwiękowego - o 2 dB wartości dopuszczalne równoważnego poziom u ciśnienia akustycznego. Chodzi o ujednolicenie tych wartości wartościami dopuszczalnym i przyjętym i dla młodocianych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2004 r. nr 200, poz. 2047) Tak więc, zaproponowane dopuszczalne wartości hałasu ultradźwiękowego są o 5 dB niższe niż określone dla ogółu pracowników w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 817).

W części IV. Prace narażające na działanie pola lub promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz oraz promieniowania jonizującego projekt zakłada rezygnację z ograniczania narażenia kobiet w ciąży na promieniowanie nadfioletowe (do wartości ¼ NDN).

Zgodnie z opinia CIOP-PIB wystarczające dla ochrony kobiety w ciąży jest ograniczenie narażenia na promieniowanie nadfioletowe do wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń określonych w rozporządzeniu w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

W części V. Prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu zakłada się w zasadzie utrzymanie dotychczasowych regulacji, wymieniając dodatkowo jako zakazane prace w zbiornikach ciśnieniowych;

W części VI. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi utrzymano obecne regulacje.

Zaś w części VII Prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych spośród substancji chemicznych, w narażeniu na które nie mogą wykonywać pracy kobiety w ciąży lub karmiące piersią, niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy, proponuje się wykreślenie styrenu. Jednocześnie w punkcie tym zostawia się rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne, ołów i jego związki organiczne i nieorganiczne oraz tlenek węgla.

Do części VIII Prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi lub psychicznymi, w celu ujednolicenia regulacji, proponowane jest włączenie prac zamieszczonych obecnie w ust. 2 części V załącznika do rozporządzenia „Prace pod ziemią, poniżej poziom u gruntu i na wysokości”. Tu jednak zakazem pracy w wykopach objęto również kobiety karmiące dziecko piersią.

W części tej nie uwzględnia się już prac pod ziemią, we wszystkich kopalniach - jako prace, których nie mogą wykonywać kobiety nie będące w ciąży lub karmiące dziecko piersią. Prace te zostały usunięte z wykazu w związku z opinią Komisji Europejskiej, według której zakaz ten stanowi przeszkodę w równouprawnienia płci.

Resort pracy przewiduje, że wejście w życie projektowanego rozporządzenia nastąpi 1 maja 2017 r.

Opr. red.