Najlepszym oświetleniem naturalnym jest oświetlenie górne

Pomieszczenia pracy mogą być oświetlone światłem dziennym przez:

• świetliki dachowe (oświetlenie górne),

• okna umieszczone w ścianach bocznych pomieszczeń (oświetlenie boczne),

• świetliki dachowe i okna (oświetlenie mieszane).

Stosunek powierzchni okien, liczonej w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi powinien wynosić co najmniej 1 do 8. W pomieszczeniach, w których oświetlenie naturalne jest wymagane ze względu na przeznaczenie stosunek ten powinien wynosić co najmniej 1 do 12.

Odpowiednie oświetlenie wnętrz pomieszczeń światłem dziennym zależy m.in. od:

• lokalizacji budynku,

• stopnia przepuszczania światła przez oszklone otwory świetlne,

• rodzaju materiałów użytych do pokrycia ścian, sufitów i podłóg pomieszczeń pracy,

• odległości stanowisk pracy od okien w pomieszczeniach z bocznymi oknami.

Aby utrzymać we właściwym stanie powierzchnie oszklone trzeba przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• okna, świetliki i naświetla w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności powietrza mają być wykonane w sposób zabezpieczający skraplanie się w nich pary wodnej;

• w przypadku szczególnie dużego zaparowania pomieszczenia i możliwości spadania kropel wody na stanowisko pracy należy zainstalować rynienki lub inne urządzenia odprowadzające wodę z okien, świetlików i naświetli;

• szyby w oknach i świetlikach mają być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła;

• powinien być zapewniony dogodny oraz bezpieczny dostęp do okien i świetlików, aby można było je umyć;

• okna w budynku wysokościowym – na kondygnacjach położonych powyżej 55 m nad terenem powinny mieć zabezpieczenia uniemożliwiające ich otwarcie przez osoby do tego niepowołane;

• okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy (np. zasłony, żaluzje, rolety);

• okna i świetliki przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń powinny posiadać urządzenia pozwalające na otwieranie ich w łatwy i bezpieczny sposób z poziomu podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu (np. przez system dźwigni uruchamianych z poziomu podłogi).

Światło dzienne może być w pełni lub częściowo wykorzystane do oświetlenia zadań wzrokowych. W ciągu dnia wykazuje ono zmiany intensywności i składu widmowego. We wnętrzach z bocznymi oknami dostępność światła dziennego gwałtownie spada wraz ze zwiększeniem odległości od okien. W związku z tym w celu uzyskania wymaganego natężenia oświetlenia w miejscu pracy i względnie wyrównanego rozkładu luminacji w pomieszczeniu trzeba zastosować oświetlenie sztuczne.

Jerzy Wroński - specjalista i rzeczoznawca ds. bhp, były zastępca Głównego Inspektora Pracy Państwowej Inspekcji Pracy