Przestrzeganie przepisów bhp może kontrolować również Państwowa Inspekcja Sanitarna

Główny Inspektorat Sanitarny prowadzi kontrole firm i instytucji w zakresie zapewnienia maksymalnego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego pracowników oraz klientów, w tym pacjentów placówek medycznych. Jaki jest standardowy zakres kontroli, prowadzonych przez pracowników oddziałów GIS?

- Kontrole, zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, prowadzone są przez powiatowych, granicznych i wojewódzkich inspektorów sanitarnych. Kierunki działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej - w celu poprawy warunków pracy i ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy - określone są szczegółowo w Wytycznych Głównego Inspektora.

Nadzór sanitarny sprawowany przez pion higieny pracy w 2016 r. prowadził kontrolę przestrzegania przepisów m.in. z zakresu:

• bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach pracy,

• wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz

• przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich.

Sprawdzane było również:

• występowanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy,

• istnienie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy,

• produktów biobójczych, detergentów oraz prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3.

Państwowy inspektor sanitarny – w związku z wykonywaną kontrolą – ma prawo m.in.wstępu do zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład, obiektów użyteczności publicznej, obiektów handlowych, oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład. Może występować z żądaniem:

• udzielenia pisemnych lub ustnych informacji oraz

• wzywania i przesłuchiwania osób;

• okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych oraz

• pobierania próbek do badań laboratoryjnych.

Czy kontrola może być wynikiem skargi lub anonimowej informacji?

- Kontrole organów PIS mogą być prowadzone wskutek skarg lub anonimowych informacji, jednak każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie – zależy od charakteru zdarzenia i ewentualnego zagrożenia.

Kontrole można podzielić na:

• planowe –przeprowadzane według opracowanych i zatwierdzonych przez organ nadrzędny planów kontrolii zgodnie z przyjętym harmonogramem

• doraźne – przeprowadzane poza planami kontroli i wynikające np. z wytycznych i poleceń GIS/PWIS, prowadzonego – przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego – postępowania oraz wpływających wniosków inwestora lub podmiotów rozpoczynających działalność.

Prowadzone są również kontrole wynikające ze zgłoszeń zakończenia budowy i zamiaru przystąpienia do użytkowania obiektu, ale także w związku z koniecznością podjęcia różnego rodzaju interwencji, w tym skarg.

Jakie są możliwe kary dla firm i instytucji, które narażają swoich pracowników oraz klientów lub pacjentów na ryzyko choroby lub wypadku?

- Funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosownie do §2 rozporządzenia z 17 października 2002 r. Prezesa Rady Ministrów w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 282) nadaje się uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w:

1. „art. 109-117 ustawy z 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 618);

2. art. 35, art. 41-49 i art. 52-63 ustawy z 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 143);

3. art. 14 ust. 1-3 ustawy z 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz.U. z 2013 r. poz. 475);

4. art. 50-53 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 151);

5. art. 55 ustawy z 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 242);

6. art. 67 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 783) w zakresie prekursorów kategorii 2 i 3;

7. art. 100 ust. 1 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 149) w zakresie określonym w art. 73 ust. 1 pkt 1 tej ustawy;

8. art. 13 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 957);

9. art. 193 pkt 5 i 6 ustawy z 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1121).”

Jakie są koszty prowadzonej kontroli?

- Kwestie kosztów kontroli reguluje m.in. rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu ustalania wysokości opłat za badania laboratoryjne oraz inne czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 5 marca 2010 r. (Dz.U. Nr 36, poz. 203) wydane na podstawie art. 36 ust. 4 ustawy o PIS.

Dużym problemem, wynikającym z realizacji unijnych projektów przykładowo w placówkach ochrony zdrowia, może być niedostosowanie sprzętu lub aparatury medycznej do wielkości pomieszczeń, co wymaga rozbudowy i nierzadko generuje kolejne, czasem nieprzewidziane w harmonogramie rzeczowo-finansowym projektu, koszty. Aby uniknąć kosztownych remontów kierownictwa placówek decydują się na tanie materiały, np. przenoszenie ścian i budowę lekkich konstrukcji, co może powodować zagrożenie dla personelu i pacjentów, gdy np. w nowym pomieszczeniu użytkowany jest aparat rtg lub tomograf. Czy inspektorzy GIS wykryli już podobne nieprawidłowości? Jakie jest postępowanie w przypadku zaistnienia takiego przypadku?

- Wymagania względem urządzeń i pomieszczeń w obiektach, w których udzielane są świadczenia zdrowotne reguluje ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 160) oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia, w tym rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2012 r. poz. 739).

Przed uruchomieniem pracowni rtg (w tym pracowni tomografii komputerowej) należy spełnić wymagane prawem warunki w zakresie ochrony radiologicznej personelu, osób z ogółu ludności oraz pacjentów. Spełnienie warunków bezpieczeństwa stwierdza się podczas kontroli przeprowadzanej przez organ wojewódzki Państwowej Inspekcji Sanitarnej i wówczas jednostka ochrony zdrowia otrzymuje zezwolenie oraz – w dalszej kolejności – zgodę na wykonywanie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych. W trakcie eksploatacji pracowni rtg organ wojewódzki Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadza kontrolę dotrzymania warunków bezpieczeństwa przez daną pracownię rtg. Kontrola taka przeprowadzana jest nie rzadziej niż co 4 lata.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wydawana jest decyzja nakazująca usunięcie nieprawidłowości oraz decyzja o wymierzeniu odpowiedniej kary pieniężnej dla kierownika jednostki ochrony zdrowia.

Dzięki funduszom UE udało się zrealizować wiele inwestycji, m.in. zakładających prowadzenie badań medycznych w nowoczesnych budynkach. Niestety, zdarza się, że budynki, choć ich wygląd wzbudza zachwyt, w praktyce nie nadają się do prowadzenia badań, bowiem instalacje wewnętrzne (np. elektryczne, czy wodno-kanalizacyjne) dostosowane są do wymogów pomieszczeń administracyjnych, nie zaś takich, gdzie można prowadzić specjalistyczne pomiary i doświadczenia. Jakie jest postępowanie inspektorów GIS w takiej sytuacji?

- Wymagania względem urządzeń i pomieszczeń w obiektach ochrony zdrowia reguluje ustawa o działalności leczniczej oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Dodatkowo, realizacja inwestycji począwszy od projektu odbywa się zgodnie z przepisani Prawa budowlanego.

Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, na wniosek inwestora, uczestniczą w realizacji inwestycji w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych - poprzez m.in.:

• uzgodnienie dokumentacji projektowej,

• udzielanie odstępstw od warunków technicznych,

• uczestniczenie w dopuszczeniu do rozpoczęcia działalności w obiekcie budowlanym użyteczności publicznej.

Z Panem Janem Bondarem, Rzecznikiem Prasowym Głównego Inspektoratu Sanitarnego rozmawiała: