Sporządzanie planu BIOZ oraz rola służby bhp przy jego tworzeniu

Przy prowadzeniu prac ziemnych występują określone zagrożenia. Ogólnie dzielą się one na zagrożenia czynnikami: niebezpiecznymi i szkodliwymi.

Zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi to:

• przysypanie gruntem (1 m³ gruntu może osiągnąć wagę nawet do 1,5 t) – przysypanie takie bardzo często kończy się śmiercią poszkodowanego,
• wpadnięcie (upadek) do wykopu,
• uderzenie, pochwycenie przez pracujące maszyny budowlane, elektronarzędzia, elementy niebezpieczne,
• upadek przedmiotu (np. narzędzia) z wysokości w przypadku prowadzenia prac w głębokich wykopach, przy użyciu kafarów, wibromłotów,
• porażenie prądem elektrycznym w razie uszkodzenia izolacji przewodów zasilających używane elektronarzędzia lub przypadkowo odkrytej w czasie prac sieci elektrycznej,
• oparzenie, uszkodzenie ciała związane z wypływem cieczy technologicznej w sytuacji uszkodzenia przypadkowo odkrytych instalacji centralnego ogrzewania (CO) lub węży ciśnieniowych służących do podawania zaczynu cementowego przy wykonywaniu obudów ścian wykopów.

Natomiast czynniki szkodliwe powodują zagrożenia:

• hałasem i wibracją ogólną, związane z użytkowaniem kafarów, wibromłotów oraz obsługą maszyn budowlanych,
• wibracją miejscową, wynikające z obsługi zagęszczarek i młotów udarowych,
• związane z niekorzystnymi warunkami klimatycznymi przy wykonywaniu prac na otwartej przestrzeni zimą i latem,
• pyłami,
• wynikające z narażenia na czynniki chemiczne w przypadku prac ziemnych w skażonym gruncie,
• związane z wymuszoną, nienaturalną pozycją ciała przy pracy w wykopach wąskoprzestrzennych.

Jeżeli przy prowadzeniu prac ziemnych będzie wykonywany przynajmniej jeden z poniższych rodzajów robót, trzeba sporządzić plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz).

Chodzi tu o prace:

1) których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarzają szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, w szczególności m.in. przysypania ziemią, w tym:

a)      wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia o głębokości większej niż 1,5 m i wykopów o bezpiecznym nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3 m;

b)     roboty wykonywane na terenie czynnych zakładów przemysłowych (np. prace ziemne wykonywane na terenie działającego przemysłowego zakładu pracy);

c)      fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów budowlanych na palach;

d)     roboty wykonywane pod lub w pobliżu przewodów linii elektroenergetycznych, w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż:

• 3 m – dla linii o napięciu znamionowym nieprzekraczającym 1 kV,
• 5 m – dla linii o napięciu znamionowym powyżej 1 kV, ale nieprzekraczającym 15 kV,
• 10 m – dla linii o napięciu znamionowym powyżej 15 kV, ale nieprzekraczającym 30 kV,
• 15 m – dla linii o napięciu znamionowym powyżej 30 kV, ale nieprzekraczającym 110 kV;

2)     budowlane, przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi (np. prace ziemne na terenie byłych przemysłowych zakładów pracy, wysypisk śmieci, gdzie może powstać zagrożenie związane z działaniem substancji chemicznych bądź czynników biologicznych), w tym roboty prowadzone w temperaturze niższej niż –10°C;

3)     budowlane, prowadzone w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych, czyli:

a)      roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż 15 m – dla linii o napięciu znamionowym 110 kV,

b)     roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od skrajnych przewodów, mniejszej niż 30 m – dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kV,

c)      wszystkie roboty wykonywane na obszarze kolejowym w warunkach prowadzenia ruchu kolejowego (np. prace ziemne związane z naprawą nasypów linii kolejowych);

4)     budowlane, prowadzone w studniach, pod ziemią i w tunelach;

5)     budowlane, wymagające użycia materiałów wybuchowych, w tym roboty ziemne związane z przemieszczaniem lub zagęszczaniem gruntu.

Plan bioz należy także sporządzić, gdy przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.

Trzeba pamiętać, że to kierownik budowy ma obowiązek, na podstawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, planu bioz. Uwzględnia przy tym specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie takich robót oraz produkcji przemysłowej.

Już przed rozpoczęciem prac ziemnych pracownicy służby bhp powinni wziąć udział w ocenie ryzyka zawodowego związanego z takimi pracami, a także w opracowaniu projektu organizacji robót oraz planu bioz.

Zadaniem pracowników służby bhp jest także dobór odpowiednich środków ochrony indywidualnej, w które należy wyposażyć pracowników w zależności od występujących zagrożeń, i aktywny udział w opracowywaniu programów szkolenia oraz instrukcji bhp dotyczących obsługi maszyn i urządzeń.

Służba bhp nie może bać się korzystać ze swoich uprawnień. Powinna zatem przede wszystkim:

• przeprowadzać kontrole warunków pracy i przestrzegania przepisów oraz zasad bhp,
• na bieżąco informować pracodawcę o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych i kierować do niego wnioski zmierzające do usunięcia tych zagrożeń,
• występować do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń,
• nie wahać się występować do pracodawcy o nałożenie kar porządkowych w stosunku do osób naruszających przepisy i zasady bhp, a zwłaszcza tych z nich, które nie używają przydzielonych im środków ochrony indywidualnej,
• wstrzymywać pracę maszyn i urządzeń w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia oraz zdrowia pracowników lub innych osób,
• niezwłocznie odsuwać od pracy pracowników, którzy swoim sposobem pracy lub zachowaniem stwarzają bezpośrednie zagrożenia życia i zdrowia pracowników bądź innych osób,
• nie zwlekać z wnioskami do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie prac w każdym miejscu ich wykonywania, jeżeli stwierdzi bezpośrednie zagrożenia życia i zdrowia pracowników lub innych osób.