Wznowienie badań okresowych pracowników – interpretacja przepisów ministerstwa pracy na prośbę PIP

W okresie epidemii oraz w czasie stanu zagrożenia epidemicznego obowiązki związane z realizacją badań okresowych zostały zawieszone. Zawieszenie dotyczyło zarówno obowiązków pracodawców – w zakresie kierowania pracowników na badania, jak i pracowników – w zakresie obowiązku realizacji skierowań na badania okresowe. Sytuacja uległa zmianie po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego 1 lipca 2023 r.

Stopniowo zaczęły się pojawiać wątpliwości związane z odblokowanymi badaniami okresowymi. Tym samym organ kontroli nadzoru, jakim jest Państwowa Inspekcja Pracy, a ściślej mówiąc Główny Inspektorat Pracy, zwrócił się z prośbą o interpretację przepisów do Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Przedmiotem interpretacji wydanej przez Ministerstwo były dwie sytuacje:

• orzeczenie lekarskie utraciło ważność w czasie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z COVID-19,

• orzeczenie lekarskie utraciło ważność po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego związanego z COVID-19.

Odnosząc się do pierwszego z powyższych przypadków, zgodnie z art. 12a ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa covidowa) na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii zawieszono obowiązek wykonywania badań okresowych pracowników. Jednocześnie, zgodnie z art. 31m ust. 1 ustawy, przedłużono ważność orzeczeń lekarskich, która upłynęła po 7 marca 2020 r., na okres nie dłuższy niż 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza powrót wynikających z kp obowiązków dotyczących okresowych badań lekarskich pracowników.

W sytuacji gdy orzeczenie lekarskie utraciło ważność po odwołaniu stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, w ocenie ministerstwa pracy 180 dni, licząc od 1 lipca 2023 r., można potraktować jako okres przejściowy, po upływie którego każdy pracownik będzie musiał posiadać aktualne orzeczenie lekarskie. Wydaje się to uzasadnione również faktem, że równoległe wykonywanie zaległych oraz bieżących profilaktycznych badań lekarskich może spowodować długi czas oczekiwania na wizytę w podstawowych jednostkach służby medycyny pracy.

W miarę upływu czasu i tym samym kurczenia się okresu, w którym badania okresowe powinny zostać zrealizowane nie można oczywiście wykluczyć kolejnych interpretacji. Czas pokaże również jaka będzie praktyka organów kontroli i nadzoru w zakresie weryfikacji obowiązków związanych z okresowymi badaniami lekarskim, tym bardziej, że każdy inspektor pracy jest organem niezależnym.