Kontrola PIP bez upoważnienia

Kontrola przestrzegania prawa pracy powinna być w pierwszej kolejności prowadzona z poziomu zakładu pracy – nie tylko w ramach autokontroli realizowanej przez pracodawcę, ale również przez zakładowe struktury bhp (w kontekście bezpieczeństwa) i społeczną inspekcję pracy – w zakresie całego prawa pracy. Z drugiej jednak strony prezentowane co roku dane sprawozdawcze kontroli zewnętrznej nad stanem przestrzegania prawa pracy, w szczególności w obszarze bhp, nie dają złudzeń – kontrola zewnętrzna jest póki co niezbędna.

Państwowa Inspekcja Pracy funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Do organów PIP należy w szczególności Główny Inspektor Pracy. Jego powołanie to oczywiście kwestia merytoryczna, często polityczna i związkowa. W ostatnim czasie został powołany nowy Główny Inspektor Pracy – jest to sytuacja jak najbardziej normalna przy wymianie ekipy rządzącej.

Nowy GIP zwrócił uwagę na pewną istotną kwestię formalną związaną z przeprowadzaniem kontroli. Z przepisów ustawy o PIP wynika, że kontrole przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej, która potwierdza tożsamość i uprawnienia inspektora lub innego upoważnionego pracownika PIP. Jednak kontrole przedsiębiorcy przeprowadza się nie tylko po okazaniu legitymacji, ale też przedstawieniu upoważnienia do ich przeprowadzania. Inaczej mówiąc, kontrola przedsiębiorcy wymaga dodatkowej formalności, jaką jest uzyskanie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Upoważnienie do kontroli u przedsiębiorcy powinno zawierać następujące dane:

• wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli;

• oznaczenie organu kontroli;

• imię i nazwisko, stanowisko służbowe osoby upoważnionej do przeprowadzenia kontroli oraz numer jej legitymacji służbowej;

• określenie zakresu przedmiotowego kontroli;

• oznaczenie podmiotu objętego kontrolą;

• wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;

• podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;

• pouczenie kontrolowanego podmiotu o jego prawach i obowiązkach;

• datę i miejsce wystawienia upoważnienia.

Zniesienie obowiązku uzyskiwania przez kontrolujących upoważnienia, w sytuacji gdy kontrolowany ma być przedsiębiorca, ma służyć redukcji formalności związanych z kontrolą – uwzględniając fakt, że 30% działalności inspektorów to czynności kontrolne, a pozostałe to biurokracja – jak wynika z oceny prezentowanej przez nowego szefa PIP. Odrębną kwestią jest oczywiście problem oceny realnego obciążenia inspektorów pracą, uwzględniając nie tylko dodatkowe przywileje urlopowe, ale również znacznie niższą liczbę kontroli planowanych niż np. 10 lat temu.

W sytuacji gdy zniesiony zostanie obowiązek uzyskiwania upoważnień, inspektorzy będą mogli reagować szybciej i sprawniej. Na chwilę obecną istnieje oczywiście ustawowy wyjątek pozwalający na rozpoczęcie kontroli bez upoważnienia.

Jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy, może być ona podjęta po okazaniu legitymacji służbowej. Kontrolowanemu należy jednak niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.

Uwzględniając powyższe, zgodnie z aktualnym stanem prawnym zawsze istnieje konieczność uzyskania upoważnienia – jednak w szczególnych przypadkach jego przedłożenie kontrolowanemu przedsiębiorcy może być odsunięte w czasie. Nowe rozwiązanie prawne, jeśli zostanie wprowadzone, zniesie zupełnie obowiązek uzyskiwania upoważnienia, niezależnie od pilności z przeprowadzenia kontroli.