Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością a badania profilaktyczne

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
09.04.2025AKTUALNE

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością a badania profilaktyczne

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością wiąże się z określonymi obowiązkami pracodawcy, szczególnie w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Wątpliwości może budzić kwestia, czy po uzyskaniu orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, pracodawca powinien skierować pracownika na dodatkowe, przyśpieszone badania profilaktyczne.

Podstawy prawne zatrudniania osób niepełnosprawnych

Osoby posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mają prawo do podejmowania pracy zawodowej, o ile ich stan zdrowia na to pozwala. Przepisy prawa pracy nie przewidują automatycznego wyłączenia takich osób z rynku pracy. Wręcz przeciwnie – zarówno Kodeks pracy, jak i ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zakładają równe traktowanie w zatrudnieniu.

Czy niepełnosprawność wymaga ponownych badań profilaktycznych?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zatrudnianie osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności nie pociąga za sobą automatycznego obowiązku przeprowadzenia nowych badań profilaktycznych. Każdy pracownik – bez względu na stan zdrowia – podlega obowiązkowym badaniom wstępnym, okresowym oraz kontrolnym, regulowanym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 30 maja 1996 r. dotyczącym profilaktycznych badań lekarskich pracowników.

Rola pracodawcy w ocenie zdolności do pracy osoby niepełnosprawnej

W sytuacji, gdy pracodawca otrzyma informację o orzeczonej niepełnosprawności pracownika, powinien indywidualnie ocenić, czy aktualna zdolność do pracy nie uległa zmianie. Kluczowe znaczenie ma tu kwestia dostosowania stanowiska pracy do potrzeb pracownika z niepełnosprawnością oraz zapewnienia mu bezpiecznych warunków zatrudnienia. Działania te wpisują się w obowiązek zapewnienia profilaktycznej opieki zdrowotnej oraz eliminowania zagrożeń zawodowych.

Praktyczne podejście do badań profilaktycznych

Chociaż brak jest przepisów nakazujących skierowanie osoby z niepełnosprawnością na wcześniejsze badania lekarskie, wielu ekspertów rekomenduje takie rozwiązanie. Kierowanie na profilaktyczne badania kontrolne może pomóc w uniknięciu problemów zdrowotnych oraz prawnych – zwłaszcza w razie wypadków przy pracy, w których udział bierze osoba niepełnosprawna.

Zdaniem sądu

Warto w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego – Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 grudnia 2002 roku (I PK 44/02), z którego wynika, że aktualnym orzeczeniem lekarskim jest: „orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której pracownik ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika".

Ważne

Otrzymanie orzeczenia lub zmiana stopnia niepełnosprawności - jest dla pracodawcy ważną informacją, która powinna go skłonić do refleksji na temat aktualnej dyspozycji pracownika w kontekście wykonywanej pracy.

Orzeczenie o niepełnosprawności a bezpieczeństwo pracy

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością wymaga szczególnej troski o ocenę ryzyka zawodowego oraz dostosowanie procedur BHP. Pracodawcy powinni rozważyć aktualizację dokumentacji BHP, przeszkolenie personelu i, jeśli to konieczne, wprowadzenie dodatkowych środków ochrony indywidualnej.

Podsumowanie: 

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością a badania profilaktyczne to temat, który budzi wiele wątpliwości w praktyce HR i służby BHP. Mimo braku jednoznacznych przepisów obligujących do kierowania na wcześniejsze badania, pracodawca powinien działać w duchu profilaktyki i prewencji. Dbałość o zdrowie pracownika z niepełnosprawnością oraz właściwe dostosowanie warunków pracy wpisują się w zasadę zapewniania bezpiecznego i higienicznego środowiska pracy.

Autor: 

Sebastian Kryczka,
prawnik, ekspert prawa pracy
oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.