Kontrola stanowisk pracy i warunków bhp na żądanie związków zawodowych

Zgodnie z przepisami służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy i to on częstokroć ustala co, kiedy i dla kogo ma ona wykonać. Jeżeli pracodawca poleci (nakaże) służbie bhp przeprowadzenie kontroli warunków pracy na wyszczególnionych stanowiskach, np. na żądanie związków zawodowych, to służba bhp musi kontrolę przeprowadzić (jest to w jej zakresie działania), ale może do tej zleconej kontroli zaprosić właśnie przedstawicieli związków zawodowych i SIP.

Poniżej kilka wybranych, istotnych zapisów z Ustawy o związkach zawodowych:

1. Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach odrębnych związki zawodowe kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących interesów pracowników, emerytów, rencistów, bezrobotnych i ich rodzin.

2. Do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy w szczególności:

• sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z Państwową Inspekcją Pracy.

3. Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie związku zawodowego informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, w szczególności informacji dotyczących warunków pracy i zasad wynagradzania.

4. W razie uzasadnionego podejrzenia, że w zakładzie pracy występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników, zakładowa organizacja związkowa może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich badań, zawiadamiając o tym równocześnie właściwego okręgowego inspektora pracy. Pracodawca jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku zawiadomić zakładową organizację związkową o swoim stanowisku. W razie przeprowadzenia badań, pracodawca udostępnia ich wyniki zakładowej organizacji związkowej wraz z informacją o sposobie i terminie usunięcia stwierdzonego zagrożenia.

• Zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej o odrzuceniu wniosku, o którym mowa wyżej, lub nie zajęcie przez pracodawcę stanowiska wobec tego wniosku w terminie 14 dni od dnia jego złożenia upoważnia zakładową organizację związkową do przeprowadzenia niezbędnych badań na koszt pracodawcy. O zamiarze podjęcia badań, ich zakresie oraz przewidywanych kosztach zakładowa organizacja związkowa zawiadamia pracodawcę na piśmie z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem.
• Pracodawca może w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa wyżej, zwrócić się do właściwego okręgowego inspektora pracy o ustalenie celowości zamierzonych badań lub ich niezbędnego zakresu. Przeprowadzenie badań wbrew stanowisku inspektora pracy zwalnia pracodawcę z obowiązku pokrycia kosztów tych badań.

5. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:

• utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy - podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności;
• tej samej karze podlega ten, kto w związku z pełnioną funkcją związkową kieruje działalnością sprzeczną z ustawą.

Pracownicy służby bhp muszą jednak pamiętać o swoich zadaniach łączących się z działalnością związków zawodowych. Należą do nich m.in.:

a) współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi przy:

• podejmowaniu przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie i w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,
• podejmowanych przez pracodawcę przedsięwzięciach mających na celu poprawę warunków pracy,

b) uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w pracach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz innych zakładowych komisji zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy.

Dobrą praktyką jest zapraszanie przedstawicieli związków zawodowych do udziału w kontrolach okresowych, problemowych, a już na pewno do udziału w rocznej kontroli stanu bhp niezbędnej dla przeprowadzenia okresowej analizy stanu bhp w zakładzie.