Ponad 50% skontrolowanych przez PIP średnich firm nie ma służby bhp a Społeczna Inspekcja Pracy to rzadkość

Już na wstępie swojego wystąpienia przed Radą Ochrony Pracy Główny Inspektor Pracy Wiesław Łyszczek zaznaczył, że do zadań PIP nie należy ocena współdziałania służby bhp i społecznych inspektorów pracy. Takiej to oceny oczekiwała Rada Ochrony Pracy od PIP podejmując na marcowym posiedzeniu temat: Współdziałanie w przedsiębiorstwie służby bhp i społecznej inspekcji pracy (dalej: SIP) w celu zapewnienia realizacji zadań pracodawcy wynikających z Kodeksu pracy. Niemniej jednak PIP przygotowała dane na temat kontrolowania realizacji zadań służby bhp w zakładach pracy i działalności SIP .

Kontrole w zakresie oceny funkcjonowania służby bhp w zakładach pracy PIP prowadziła w 2015 r. Wówczas to inspektorzy PIP odwiedzili ponad 1000 wybranych zakładów pracy z różnych branż, charakteryzujących się między innymi dużym nasileniem zagrożeń zawodowych. Natomiast w latach 2016 i 2017 działalność służby bhp PIP sprawdzana przy okazji prowadzenia innych zadań kontrolnych w ponad 6 tys. zakładów każdego roku.

Dane z tych kontroli wskazały, że do najczęściej ujawnianych nieprawidłowości, w 2015 r., należały:

• brak okresowych analiz stany bhp (w 38 proc. kontrolowanych zakładów, czyli w 4 na 10 zakładów),

• brak kontroli przestrzeganie przepisów i zasad bhp na konkretnych stanowiskach pracy, brak oceny zagrożeń (w 17 proc. zakładów objętych kontrolą) – na 12 tys. skontrolowanych przez PIP stanowisk służba bhp w 6% z nich nie dokonała oceny bezpieczeństwa i higieny pracy,

• nieprzedstawienie propozycji rozwiązań technicznych i organizacyjnych dotyczących zapobiegania zagrożeniom (w 15 proc. badanych przypadków),

• nierealizowanie przez służbę bhp zadań informacyjnych i doradczych wobec pracodawcy (11 proc. zakładów objętych kontrolą).

Natomiast kontrole PIP w latach 2016-2017, oprócz w dalszym ciągu nieprawidłowości w wykonywaniu obowiązków przez służbę bhp, wykazały częste niedopełnianie obowiązku przez pracodawców i nie tworzenie służby bhp w zakładach zatrudniających ponad 100 pracowników.

Wśród wniosków z przeprowadzonych kontroli znalazło się również stwierdzenie, że w większości skontrolowanych firm zatrudniających ponad 100 pracowników, gdzie pracodawcy dopełnili swój obowiązek związany ze służbą bhp, zadania tej służby powierzano specjalistom spoza zakładu. Również w mniejszych firmach poniżej 100 pracowników pracodawcy głównie powierzają zadania specjalistom spoza zakładów.

Wśród wniosków PIP w zakresie realizacji zadań przez służbę bhp wyłania się kwestia tworzenia komórek bhp w filmach powyżej 100 pracowników, w których zatrudniani są pracownicy służby bhp na niepełnym etacie lub powierza się zadani służby bhp pracownikom zatrudnionym przy innej pracy. Niestety taka organizacja pracy i nawał obowiązków ciążących na tych pracownikach nie pozwala im właściwie wywiązywać się z zadań służby bhp.

Mimo powyższego PIP podkreśla, że najlepsze efekty w realizacji zadań służby bhp wynikających z rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 704) ma służba bhp utworzona zakładach zatrudniających ponad 100 pracowników.

Zdaniem PIP również leprze efekty i korzyści dla firm w zakresie realizacji zadań służby bhp przynosi powierzenie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy niż specjaliście spoza zakładu pracy. Wiąże się to z pełną wierzą na temat procesów pracy w firmie.

Natomiast jak wskazują dane PIP społeczni inspektorzy pracy w polskich firmach są unikatowi. SIP funkcjonowała zaledwie w ponad 2 proc. skontrolowanych przez PIP zakładów. W roku:

• 2015 u 2,7% kontrolowanych pracodawców,

• 2016 u 2,1% kontrolowanych pracodawców,

• 2017 u 2,4% kontrolowanych pracodawców.

Jednak trzeba zauważyć, że w tych zakładach pracy, w których już powołana została SIP ponad 90 % zaleceń i uwag społecznych inspektorów była dobrowolnie realizowana przez pracodawców – to dane z dwóch ostatnich lat.

Główny Inspektor Pracy zwrócił uwagę na fakt, że utrudnienia w działalności społecznej inspekcji pracy – jej tworzeniu i funkcjonowaniu – wiążą się głównie z problemami z zastosowania w praktyce niektórych rozwiązań wynikających z przepisów. Ustawa o społecznej inspekcji pracy pochodzi jeszcze z lat 80-tych ubiegłego wieku. W kształcie praktycznie niezmienionym funkcjonuje od 1983 r., gdy w tym czasie dokonały się znaczące zmiany społeczno-gospodarcze.

Pozytywnym natomiast jest fakt, że tylko w ostatnich trzech latach PIP przeszkoliła ponad 4 tys. społecznych inspektorów, w ramach pomocy SIP.

Podsumowując wystąpienie PIP przed ROP Główny Inspektor Pracy stwierdził, że na bazie jego doświadczeń i obserwacji niestety działania służb bhp i społecznych inspektorów pracy w zakładach pracy nie wiążą się ze sobą. Pracownicy tych jednostek w firmach niestety działają odrębnie. "Służba bhp działa sobie a społeczna inspekcja pracy sobie." - stwierdził na zakończenie Wiesław Łyszczek