Sprzątanie po powodzi a podstawowe wymogi bezpieczeństwa

Mimo, iż powódź, w ostatnich dniach, nie jest już najczęstszym tematy w czołówkach medialnych przekazów, to cały czas mocno pozostaje w świadomości ludzi, zwłaszcza tych, których dotknęła w sposób bezpośredni. Pytaniem jest niestety, nie czy, a kiedy znów teren, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, znów czasowo znajdzie się pod nią.

Powódź, która wyrządziła szkody to nie tylko dramat pracowników, ale również pracodawców.

Pracodawca może powierzyć usuwanie skutków powodzi w firmie zewnętrznej. To jednak może rodzić komplikacje na gruncie przepisu art. 208 Kodeksu pracy. Reguluje on problematykę bezpieczeństwa i higieny pracy, w przypadku gdy w jednym miejscu i czasie praca wykonywana jest przez pracowników różnych pracodawców.

Istnieje jednak możliwość zobowiązania pracowników do usuwania skutków powodzi na gruncie wspomnianej wcześniej ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. Co ciekawe, wspomniana regulacja nic nie mówi o kwalifikacjach pracowników. Oznacza to, że do usuwania skutków powodzi mogą być skierowane osoby nie tylko wykonujące pracę na stanowiskach robotniczych, ale również te, które zwyczajowo noszą do pracy garnitur i krawat.

Kłopotliwe jest to, że nie ma regulacji, która zbiorczo traktowałaby kwestie bezpieczeństwa pracowników podczas usuwania skutków powodzi lub podobnych kataklizmów spowodowanych siłą wyższą.

Kluczową kwestią jest upewnienie się, że teren planowanych prac związanych z usuwaniem skutków powodzi jest bezpieczny - w kontekście zagrożeń związanych z przekraczaniem stanów alarmowych rzek, możliwym przerwaniem wałów przeciwpowodziowych, występowaniem osuwisk. Bezpieczeństwo to również stan budynku po powodzi.

Pracownicy skierowani do prac związanych z usuwaniem skutków powodzi powinni być właściwie wyposażeni w odpowiednie narzędzia pracy. Powinien być to np. sprzęt do sprzątania, środki czystości. Niezbędne są również właściwe środki ochronne. Należy bowiem pamiętać, że podczas sprzątania po powodzi istnieje w szczególności narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne. Oznacza to obowiązek zapewnienia pracownikom środków ochronnych, np. rękawic gumowych kaloszy, maski czy fartucha.

Praca podczas usuwania skutków powodzi musi być właściwie zorganizowana. Warto upewnić się, czy pracownik potrafi właściwie wykonywać przydzielone zadania. Trzeba również przestrzegać przepisów dotyczących ręcznych prac transportowych. Nie można obciążać pracowników w nadmierny sposób, tym bardziej, że część osób skierowanych do usuwania skutków powodzi może zwykle nie podnosić i nie przemieszczać ręcznie ciężkich przedmiotów.

Czas pokaże czy niedawna powódź stanie się przyczynkiem do opracowania stosownej, bardziej kompleksowej regulacji dotyczącej możliwości kierowania pracowników nie tyle do usuwania skutków powodzi, co skutków zjawisk żywiołowych w znaczeniu szerszym. Trudno oczywiście spodziewać się, aby w najbliższym czasie problematyka usuwania skutków powodzi była przedmiotem kontroli inspektorów pracy. Nawet, jeżeli inspektor udałby się na taką kontrolę, to uwzględniając brak bezpośrednich regulacji prawnych dotyczących bezpieczeństwa w kontekście przepisu ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, będzie raczej realizował swoją funkcję doradczą niż represyjną. Oczywiście wykluczając sytuację kiedy pracownicy wykonywaliby swoje prace w warunkach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia. Trudno przykładowo wyobrazić sobie bierność inspektora, w sytuacji kiedy w ramach usuwania skutków powodzi pracownicy zostaliby skierowani do prac remontowo-budowlanych, na wysokości bez zabezpieczeń, nie posiadając ku temu kompletnie żadnych kwalifikacji.

Z drugiej strony na koniec warto podkreślić, że przepisy umożliwiające pracodawcy skierowanie pracownika do innej pracy w związku z usuwaniem skutków powodzi nie definiują czym te skutki właściwie są. Może więc powstać problem z nadmiernie szeroką interpretacją tego określenia. Czym innym bowiem są prace porządkowe w niezbędnym zakresie na terenie zakładu pracy, a czym innym wspomniane wcześniej prace budowlano-remontowe. Wydaje się jednak, że legalnym działaniem pracodawcy będzie wyłącznie skierowanie pracowników do prac o charakterze porządkowym. Nie zaś do dodatkowych działań, które wymagają stosownej wiedzy z zakresu prac budowlanych, w tym wykończeniowych.