W razie zaniechania przez pracodawcę podjęcia działań w celu ustalenia okoliczności i przyczyn zaistniałego zdarzenia wypadkowego ubezpieczony, który uległ wypadkowi może domagać się ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze postępowania sądowego. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 czerwca 2007 r., I UK 8/07 wskazał, że powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy wypadkowej, jest dopuszczalne na podstawie art. 189 kpc.
Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy (§ 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy).
Poszkodowany pracownik, a w razie wypadku śmiertelnego, uprawniony członek rodziny zmarłego pracownika, może wystąpić do właściwego sądu z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu powypadkowego na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej: kpc.
Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy. Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do pracy - subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej świadczenia. Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do pracy - tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 7 marca 2006 r., I UK 127/05.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć (wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione jednocześnie), które nastąpiło w związku z pracą:
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien niezwłocznie poinformować o wypadku swojego przełożonego (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - Dz.U. nr 105, poz. 870).
Naprawienie szkody powstałej w wyniku wypadku przy pracy pracownika fizycznego, polegające na pokryciu kosztów przygotowania do innego zawodu (art. 444 § 1 kc), nie obejmuje kosztów podjęcia i ukończenia studiów wyższych oraz wyczerpuje się w pokryciu kosztów nauki w szkole policealnej (wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 2005 r., II PK 24/05, OSNP 2006/15-16/238).
W przypadku wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek:
Nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, po ustaleniu jego okoliczności oraz przyczyn, zespół powypadkowy sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, czyli protokół powypadkowy (§ 9 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy).