Cybermobbing w pracy – jak go rozpoznać, przeciwdziałać i chronić zdrowie psychiczne pracowników

Czym jest Cybermobbing w pracy? To forma uporczywego nękania pracownika z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK), takich jak e-maile, komunikatory, platformy do pracy zdalnej czy media społecznościowe. W odróżnieniu od klasycznego mobbingu, cybermobbing cechuje się anonimowością sprawców, brakiem ograniczeń czasowych i przestrzennych, a także trwałością dowodów, które pozostają w postaci zapisów cyfrowych.

W praktyce może to oznaczać m.in. ignorowanie wiadomości, celowe opóźnianie odpowiedzi, wykluczanie z komunikacji zespołowej, a także publiczne krytykowanie pracownika na firmowych kanałach komunikacyjnych. Cybermobbingiem są również działania przełożonego mające na celu utrudnianie pracownikowi dostępu do konkretnych maili lub plików, niezbędnych do wykonywania pracy. W kategorii zachowań przemocowych mieści się także wysyłanie maili, w których nadawca stosuje nadmiar wykrzykników lub znaków zapytania, co ma na celu wyrażenie negatywnych emocji – taka forma komunikacji bywa określana jako cyberagresja, która może również stanowić formę cybermobbingu w pracy.

Dodatkowo, warunkiem występowania cybermobbingu jest tzw. nierównowaga sił – psychiczna, organizacyjna lub hierarchiczna – która utrudnia ofierze skuteczną obronę.

Mimo rosnącej skali zjawiska, cyberprzemoc w pracy nie jest obecnie jednoznacznie uregulowana w polskim prawie pracy. Obowiązujące przepisy koncentrują się na ogólnych formach mobbingu i nękania psychicznego, nie uwzględniając specyfiki środowiska cyfrowego, w którym przebiega cybermobbing w pracy. Brakuje także jasnych definicji i przykładów zachowań przemocowych związanych z wykorzystaniem narzędzi technologicznych.

To powoduje trudności w dochodzeniu roszczeń oraz brak jasnych ram do tworzenia skutecznych procedur antymobbingowych.

W odpowiedzi na ten problem, Komisja Europejska w kampanii „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy” na lata 2023–2025 zwróciła uwagę na konieczność dostosowania przepisów do realiów pracy zdalnej i cyfrowej. Polskie instytucje, takie jak CIOP-PIB, również sygnalizują potrzebę zmian legislacyjnych, które będą uwzględniały cyberprzemoc w pracy jako odrębną kategorię zagrożeń psychospołecznych.

Cybermobbing w pracy niesie za sobą poważne konsekwencje – zarówno dla zdrowia psychicznego pracowników, jak i dla funkcjonowania organizacji. Zjawisko to, często niewidoczne na pierwszy rzut oka, wpływa negatywnie na atmosferę w miejscu pracy, powodując spadek zaangażowania, produktywności i lojalności pracowników.

Najczęstsze skutki zdrowotne cybermobbingu:

• Zaburzenia psychiczne: depresja, lęk, PTSD, obniżenie samooceny, poczucie izolacji.
• Dolegliwości psychosomatyczne: bóle głowy, problemy ze snem, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, choroby układu krążenia.
• Problemy poznawcze: zaburzenia koncentracji, trudności z pamięcią.
• Cyberloafing jako forma ucieczki od stresu i objaw wypalenia.

Skutki organizacyjne:

• Wzrost absencji chorobowej.
• Rotacja kadr i spadek morale w zespołach.
• Obniżenie wydajności i efektywności.
• Toksyczna atmosfera pracy i konflikty wewnętrzne.

Skuteczne przeciwdziałanie cybermobbingowi w pracy wymaga wielowymiarowego podejścia – łączącego narzędzia proceduralne, wsparcie psychologiczne i rozwój kultury organizacyjnej opartej na szacunku i komunikacji.

Działania prewencyjne:

• Opracowanie polityki antymobbingowej z uwzględnieniem form cyfrowych.
• Utworzenie anonimowych kanałów zgłaszania incydentów.
• Określenie konsekwencji i sankcji za cyberprzemoc.
• Szkolenia dla kadry zarządzającej.
• Wdrożenie oceny ryzyka psychospołecznego.

Jednym z najskuteczniejszych narzędzi przeciwdziałania cybermobbingowi w pracy są szkolenia z zakresu BHP psychicznego. Uczą one rozpoznawania zagrożeń i skutecznych metod radzenia sobie ze stresem oraz konfliktami w środowisku zawodowym.

Tematyka takich szkoleń może obejmować:

• Rozpoznawanie oznak cyberprzemocy.
• Komunikację bez przemocy (NVC).
• Regulację emocji i zarządzanie stresem.
• Prawa pracownika w zakresie ochrony zdrowia psychicznego.
• Bezpieczne korzystanie z narzędzi TIK.

Szkolenia te powinny być cykliczne i dostosowane do specyfiki pracy zdalnej oraz hybrydowej. Wspierają one zarówno profilaktykę, jak i zdrową kulturę organizacyjną.