nakaz inspektora PIP

Kodeks pracy reguluje wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Jednym z nich jest niewykonanie, w wyznaczonym terminie, podlegającego wykonaniu nakazu organu PIP. Czy można nie wykonać w terminie nakazu i nie popełnić wykroczenia? Jak najbardziej tak, ale wyłącznie w szczególnym przypadku!

Obok nakazów administracyjnych, które są typowymi środkami prawnymi stosowanymi przez inspektorów pracy w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości dotyczących sfery BHP, szerokie zastosowanie mają wystąpienia. Mimo, iż nie mają one charakteru władczego powinny być wykonane przez podmiot, do którego zostały skierowane. Pojawił się pomysł, aby brak informacji o wykonaniu wniosków zawartych w wystąpieniu mógł być oceniany w kategoriach wykroczenia.

Gdy inspektor pracy stwierdzi nieprawidłowości w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy zawsze wyda nakaz administracyjny. W dużej części są to decyzje pisemnie i mają wskazany termin ich realizacji. Przepisy ustawy o PIP przewidują obowiązek informowania odpowiedniego organu Państwowej Inspekcji Pracy o realizacji decyzji – z upływem terminów określonych w decyzji. Nie ma natomiast bezpośredniej regulacji zobowiązującej do informowania w sytuacji, gdy decyzja terminowo nie została wykonana. W żadnym razie nie oznacza to bierności ze strony pracodawcy.

Każdy pracodawca po kontroli otrzymuje protokół zawierający opis stwierdzonych nieprawidłowości. Czy podpisanie protokołu jest obowiązkiem, czy może uprawnieniem pracodawcy? Co w sytuacji gdy kontrolowany nie podpisze protokołu?

Państwowa Inspekcja Pracy, jako organ kontroli i nadzoru, ma prawo kontrolować funkcjonowanie zakładowych struktur bhp. Obsada stanowisk tej służby również może być zbadana. W skrajnych przypadkach inspektor może nakazać zarówno utworzenie służby bhp, jak i zwiększenie liczby pracowników. Z jednej strony przyczyni się to do zwiększenia bezpieczeństwa zatrudnionych, z drugiej zatrudnienie dodatkowej osoby to dla pracodawców dodatkowy koszt.

Gdy kontrola PIP wykaże nieprawidłowości z zakresu bhp obowiązkiem inspektora pracy jest wydanie nakazu administracyjnego. Nakaz ten zobowiązuje pracodawcę do usunięcia stanu niezgodnego z przepisami. W takiej sytuacji można się odwołać do okręgowego inspektora pracy – jako organu II instancji. Jednak są sytuacje, gdzie należy wnieść odwołanie od decyzji inspektów pracy do Głównego Inspektora Pracy. Przykładem takiej ścieżki odwoławczej będzie decyzja zaprzestania działalności.

Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy w sposób jasny reguluje przysługujące inspektorom środki prawne przyporządkowane do konkretnych nieprawidłowości, jakie mogą zostać w czasie kontroli ujawnione. Co jednak w przypadku gdy sprawa z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy zostałaby uregulowana nie w drodze nakazu a wystąpienia – od którego droga odwoławcza nie przysługuje?

Na podstawie ustaleń zawartych w protokole kontroli inspektor pracy musi podjąć określone działania – a w sytuacji gdy stwierdzone naruszenia dotyczą sfery bhp wydać nakazy. Nie w każdej jednak sytuacji nakaz inspektora pracy będzie wydawane na podstawie ustaleń zawartych w protokole. W szczególnych przypadkach podstawą jego wydania nie będą w pierwszej kolejności zapisy protokołu, a ustalenia dokonane w toku kontroli. Niby to samo, ale nie do końca – jak się za chwile okaże.

W okresie epidemii COVID-19 inspektorzy pracy mają prawo wydawania w formie pisemnej nakazów – w przypadku ujawnienia nieprawidłowości z zakresu bhp. Od takich nakazów inspektora PIP przysługuje odwołanie. Warto wiedzieć, że na chwilę obecną rozwój epidemii nie ma wpływu na bieg terminów obowiązujących zarówno odwołującego się od nakazu inspektora PIP pracodawcę, jak również urząd w ramach realizowanej procedury odwoławczej.

Podmiot kontrolowany, do którego została skierowana decyzja przez inspektora pracy, ma obowiązek informowania odpowiedniego organu Państwowej Inspekcji Pracy o jej realizacji z upływem terminów określonych w decyzji. Z pozoru wszystko jest jasne, jednak w praktyce wypełnienie obowiązku informacyjnego względem odpowiedniego organu PIP może okazać się problematyczne.